Zobacz niewidzialnych

W dzisiejszych czasach można zaobserwować bardzo niepokojące zjawisko wśród polskiej młodzieży szkolnej. Nie do końca wiadomo z czego to wynika, ale młodzi ludzie coraz mniej czasu poświęcają na naukę, coraz mniej lubią w ogóle chodzić do szkoły i co równie ważne, coraz mniej wiedzą o historii. Trudno powiedzieć z czego to wynika, można się tylko domyślać i próbować snuć różne teorie na ten temat. Ale bardzo poważnym problemem jest to, że nawet historia polski jest coraz bardziej obca młodzieży. Nie wspominając już nawet o historii świata. Konia z rzędem temu, kto pośród szkolnej młodzieży wie, co to było Imperium Osmańskie. To oczywiście jedno z trudniejszych pytań związanych z historią, ale gdybyśmy zapytali dzisiaj młodzież o Powstanie Warszawskie to też byłoby ciężko o dobrą i choćby trochę wyczerpującą temat odpowiedź.

Coraz mniejsze zainteresowanie nauką historii może być spowodowane również tym, że w szkołach jest jej coraz mniej. Drastycznie zmniejszono liczbę godzin z historii w szkołach średnich, tym samym deprecjonując jej znaczenie w szkolnej edukacji. Dlatego na takie pojęcia jak Imperium Osmańskie brakuje nauczycielom już czasu. Starają się więc skoncentrować na nauczaniu historii Polski, co z ich punktu widzenia jest oczywiście słusznie najważniejsze. Ale historia Polski to jest coś, co uczniowie powinni sami chętnie zgłębiać. Warto więc próbować zainteresować uczniów tematami egzotycznymi, a wspaniałe i potężne Imperium Osmańskie to doskonały przykład tego, jak ciekawa potrafi być historia takiego kraju, jak dzisiejsza Turcja.

Coraz mniejsze zainteresowanie historią może wynikać też z tego, że młodzież ma coraz więcej innych zajęć, które z pozoru są o wiele ciekawsze, aniżeli nauka. Dzisiejszy mobilny świat i era komputerów powoduje, że młodzież woli spędzać czas w Internecie. Ale przecież właśnie Internet to kopalnia wiedzy z każdego przedmiotu, również z historii. Dlaczego więc zamiast kolejnej gry nie włączyć historycznej encyklopedii i nie wpisać do wyszukiwarki takich fraz jak Imperium Osmańskie, odkrycia geograficzne, rewolucje, powstania i tym podobne hasła. Na pewno można połączyć w ten sposób przyjemne z pożytecznym i zarówno bawić się w Internecie jak i poznawać świat. To też zadanie dla rodziców – pomóc swoim pociechom odkryć piękny świat historii i historię pięknego świata.

Na koniec wyjaśnimy, dlaczego właśnie Imperium Osmańskie wybraliśmy, jako przykład w tym artykule. Dlatego, że jest to przykład, jak wielką potęgę może stworzyć jedna dynastia władców – w tym wypadku Osmanów. Potęgę, która trwała przez prawie sześć wieków i która miała ogromny wpływ na granice dzisiejszej Turcji – do której przecież tak często wybieramy się na wakacje. Dlatego właśnie proponujemy rodzicom metodę na zachęcenie dzieci do nauki historii świata. Zabierzcie swoje pociechy na wakacje do którejś z części Turcji i przy okazji pokażcie im na własne oczy, jak wielką potęgą było właśnie Imperium Osmańskie i jak wiele po tym Imperium zostało na terenach dzisiejszej Turcji.

Każdego roku uczniowie szkół średnich przystępują do egzaminów maturalnych. Dla wielu jest to bardzo trudny moment czasie trwania całej szkolnej edukacji. Można nawet zaryzykować stwierdzenie, że jest to jeden z najtrudniejszych życiowych egzaminów i sprawdzianów. No bo wiadomo, że od całego wyniku egzaminu maturalnego zależy przyszłość maturzysty i być może nawet cała zawodowa kariera. Na maturze, na szczęście, możemy zdawać przedmioty, które sami wybierzemy. Oczywiście w ramach tych przedmiotów, które określane są jako dodatkowe. Jeśli potraficie z pamięci powiedzieć, kiedy miał miejsce na przykład potop szwedzki to może warto skusić się na jeden z najciekawszych przedmiotów szkolnych, mianowicie historię. Bo to właśnie historia, dla każdego humanisty, powinna być oczywistym wyborem dodatkowego przedmiotu maturalnego. Co za tym idzie, takie wydarzenia jak potop szwedzki każdemu maturzyście wybierającemu historię powinny być świetnie znane.

Matura zawsze ma miejsce w maju, a uczniowie wiedzą od niej odkąd właściwie zaczynają edukację w szkole średniej, a czasem i wcześniej. Dlatego może warto już na początku swojej przygody ze szkołą średnią zastanowić się nad tym, czy historia będzie dobrym wyborem na egzamin maturalny. Wybór, którego dokonamy na początku edukacji będzie miał wpływ na jej dalszy przebieg, ponieważ do przedmiotu maturalnego zawsze trzeba się mocniej przykładać, przez cały okres nauki w szkole średniej. Historia będzie trafnym wyborem da humanistów, ale również Ci, którzy wolą przedmioty ścisłe, często i chętnie uciekają w łatwiejszą historię. Łatwiejszą na pozór tylko niestety.

Jeśli już wymieniliśmy powyżej potop szwedzki to podpowiemy od razu, że miał on miejsce w latach 1655 do 1660. Trwał zatem przez pięć lat, ale w tym czasie prowadzone były bardzo intensywne działania wojenne. Najazd Szwedów na Polskę został przez Nas odparty a cały potop szwedzki zakończył się pokojem w Oliwie w roku 1960. Można by pomyśleć, że nic łatwiejszego zapamiętać te daty, te wydarzenia i ich całościowe znaczenie dla Naszej historii. Ale takich wydarzeń w historii było co najmniej tysiące. Zapamiętanie wszystkiego graniczyłoby z cudem. Dlatego historii do matury trzeba się uczyć mądrze i sprytnie. Można zapamiętywać tylko najważniejsze i kluczowe dla Naszej wiedzy okresy, a wszystko to trzeba umieć połączyć w jedną chronologiczną całość. Jeśli do tego chcielibyśmy jeszcze uporządkować wszystkie zdarzenia oraz zrozumieć ich wpływy na inne wydarzenia to naprawdę na naukę historii poświęcić trzeba sporo czasu. Tym bardziej, że sam potop szwedzki to wydarzenie, na temat, którego napisano dziesiątki książek.

Do matury warto nauczyć się najważniejszych dat i najważniejszych faktów. Pytania na maturze zawsze są opisowe, więc trzeba odnieść się do wydarzeń ogólnie a nie koniecznie szczegółowo. Metodą na zdanie matury jest to, żeby o każdym wydarzeniu mieć choćby śladowe pojęcie. Na tyle, żeby tak jak powyżej, w krótkich zdaniach umieć powiedzieć, czym był potop szwedzki czy jakiekolwiek inne wydarzenie. Nie trzeba wiele, żeby zrozumieć historię ale trzeba chcieć ją dobrze poznać, bo bez chęci historii nauczyć się nie da.

W historii świata można znaleźć szczególne wydarzenia, które na zawsze zmieniły świat, a jeśli nie cały świat to spojrzenie ludzi na to, co ich otacza. Na pewno pod względem kulturowym i pod względem podejścia do sztuki świat zmieniał się wraz z kolejnymi epokami czy nurtami kulturalnymi. Możemy wyróżnić kilka takich najważniejszych nurtów kulturowych, które wprowadziły wiele zmian w sztuce, architekturze czy pojmowaniu przez ludzi otaczającego świata. Barok, Oświecenie, romantyzm – to jedne z ważniejszych pojęć. Szczególnie istotne jednak było to co wpłynęło na to, że ludzie docenili wartość rozumu i co za tym idzie drogi pojmowania wielu codziennych kwestii. Takim właśnie historycznym przełomem było wspomniane już Oświecenie, które jak sama nazwa wskazuje pomogło w oświeceniu ludzi, a co za tym idzie podniesieniu potrzeby zdobywania wiedzy. Nastąpiła wówczas bardzo szybka sekularyzacja Państw oświecenia oraz, co bardzo istotne i ważne dla dzisiejszego świata – zaczęło się mówić o prawach człowieka.

Swoje akcenty albo raczej swoje miejsce Oświecenie miało również w historii Polski. Największym osiągnięciem tego nurtu w polskiej kulturze było oczywiście powstanie Konstytucji 3 Maja. Z kolei przodownikiem, jakiego Oświecenie miało w Polsce był oczywiście Hugo Kołłątaj. Trudno jednak porównywać obecność tego „wieku rozumu” w Polsce do tego samego nurtu w innych europejskich krajach.

Na pewno warto jest docenić zmiany, jakie nastąpiły właśnie w okresie oświecenia. Możemy mówić szczególnie o wzroście znaczenia filozofii i filozofów, o idei liberalizmu i polityce Stanów Zjednoczonych, o rewolucji przemysłowej w Anglii, która była właśnie następstwem tego „mądrego” okresu, jakim było Oświecenie. Okres trwał przez prawie dwa wieki, zahaczając jednak swoimi wpływami czasy od końca siedemnastego wieku do początków wieku dziewiętnastego.

Tym, którzy chcieliby poznać okres oświecenia znacznie bliżej polecamy szczególnie lekturę książek historycznych, opowiadających o tych szczególnie ważnych czasach. Warto porównać nurt, jakim było Oświecenie z innymi nurtami kultury i sztuki. Gołym okiem można dostrzec różnicę w myśleniu ludzi i podejściu do życia, jakie przyniósł za sobą okres oświecenia. Kult mądrości i rozumu sprawił, że ludzie zaczęli o wiele lepiej rozwijać współczesną gospodarkę, lepiej funkcjonować w otaczającym ich społeczeństwie, a także lepiej pojmować prawa człowieka. Ustroje polityczne wielu Państw, zmiany w tych ustrojach a także rewolucje – to wszystko spowodowane było właśnie nowym myśleniem ludzi okresu oświecenia. Wiele zmieniło się na lepsze w traktowaniu obywateli. Poprawiła się produkcja w manufakturach i zakładach ponieważ ludzi zaczęto wspomagać pracą maszyn i nowoczesnych linii produkcyjnych. Ale ludzie zaczęli się też o wiele bardziej zastanawiać nad sensem swojego istnienia. Dzisiaj z całą pewnością możemy powiedzieć, że wiele zawdzięczamy temu szczególnemu okresowi w Naszej historii. Być może nawet to, że mamy demokrację a ludzie mają swoje prawa, których musi przestrzegać zarówno Państwo jak i współobywatele.

Dzisiejszy świat na mapie prezentuje się bardzo okazale. Kilka ogromnych kontynentów i państwa na nich się znajdujące wypełniają szczelnie każdy kawałek mapy świata czy atlasu. Dzisiejsze możliwości technologiczne sprawiają, że nie ma już możliwości, żeby odkryć jeszcze jakiś Nowy Świat. No chyba, że w kosmosie, co cały czas się dzieje. No właśnie, dzisiaj poszukujemy nowych miejsc przyjaznych ludziom w kosmosie, ale jeszcze w piętnastym wieku naszej ery ludzie żyjący i zamieszkujący Europę myśleli, że jest to jedyny kontynent, który może istnieć na świecie. Dlatego ogromne zdziwienie wśród ludzi nastąpiło wówczas, kiedy Krzysztof Kolumb jako pierwszy odkrył istnienie Ameryki. Określano ją wówczas nazwą Nowy Świat, bo trudno było nazwać inaczej coś, co wtedy właśnie nowym światem było.

Już sama Europa wydawał się być tak rozległym i ogromnym terenem, że odkrywcy i podróżnicy mogli jedynie marzyć o odkryciu jakiegoś nowego terytorium. Ale dzisiaj jest podobnie, tylko, że nowe terytoria możemy odnaleźć w Kosmosie. Gdybyśmy odkryli planetę, którą można by było kolonizować to pewnie też dla Nas – ludzi na ziemi – byłby to zupełnie nowy świat. Nie wątpliwie jednak dokładnie tak samo było jeszcze na początku piętnastego wieku. Pewnie wszyscy już wtedy właśnie przypuszczali, że poza Europą istnieją jeszcze jakieś inne lądy, na których również żyją ludzie. I kiedy Krzysztof Kolumb odkrył Amerykę właśnie żeglując, zmienił się zupełnie bieg historii. Nowy Świat miał znaczenie nie tylko dla powiększenia mapy świata ale również dla rozwoju wszystkich dziedzin ówczesnego życia ludzkiego. W czasach Wielkich Odkryć Geograficznych odkryto jeszcze kilka innych ziem, które również miały wielkie znaczenie dla rozwoju ludzkości.

Wszelkie te odkrycia geograficzne zmieniły świat i bieg całej historii. Nowy Świat, podobnie jak i inne odkryte lądy, zaczęto od razu kolonizować. Prym wiodły w tym Hiszpania i Portugalia, ale potem do walki o kolonie włączyła się również Francja i Anglia. Nie wdając się w historyczne szczegóły warto jeszcze raz podkreślić, jak wielkie znaczenie miał przełom piętnastego i szesnastego wieku dla dzisiejszego świata. Widać to wybierając się do Afryki. W państwach afrykańskich, które właśnie były mocno kolonizowane przez Francuzów większość mieszkańców bez problemu posługuje się tymi językami. Z kolei znowu kraje Ameryki Południowej, czyli właśnie odkryty Nowy Świat to kolonie hiszpańsko i portugalsko językowe. Te wszystkie odkrycia geograficzne przełożyły się też na to, jak wygląda dzisiaj światowa gospodarka i jak wyglądają dzisiaj szlaki wymiany handlowej. Rozwój handlu z nowo odkrytymi lądami nastąpił właśnie przy okazji ich kolonizacji.

Nie tylko geograficzne odkrycia zmieniły oblicze dzisiejszego świata. Zmieniły je również odkrycia technologiczne, które tak naprawdę musiały iść w parze właśnie z tymi geograficznymi. Przecież nie byłoby możliwe tak masowe przemieszczanie się ludzi w dwudziestym wieku, gdyby nie wynaleziono pociągów i oczywiście samolotów. To wszystko składa się na piękną historię świata, o której dzisiaj z przyjemnością można się uczyć w szkołach. Warto też oglądać programy poświęcone historii, gdzie wszystko jest pięknie zobrazowane. Przyjrzenie się odkryciom geograficznym i technologicznym na pewno zmieni spojrzenie na świat nie jednego człowieka.