Któż nie słyszał o upadku cesarstwa rzymskiego, które miało miejsce 476 r. n.e? Stało się to, gdy wódz Ostrogotów znany w historii jako Odoaker zdetronizował cesarza Romulusa Augustulusa. Określa się to mianem upadku wielkiej cywilizacji starożytnej. Upadło nie tylko wielkie państwo, ale także cała z nią związana kultura. Opisuje się to jako wielką katastrofę, która sprawiła, że kolejne pokolenia żyły w mrokach wieków średnich. Wielu historyków zastanawia się nad tym co upadek tego potężnego państwa spowodowało. To naprawdę niezwykle trudny temat, ponieważ nie ma jednej przyczyny zmierzchu państwa rzymskiego. Z pewnością jednym z powodów była niestabilność władzy cesarskiej. Wynikała ona z faktu, że pod koniec istnienia cesarstwa rzymskiego władza była obsadzana przez legionistów. To oni decydowali kiedy i kogo wynieść na tron. Często, jako przyczynę podaje się również proces psucia pieniądza. Powiększenie armii spowodowało znacznie większe wydatki państwa, co spowodowało zwiększenie podatków i znaczne zmniejszenie wartości pieniądza. Z takim procesem związany był powolne zamieranie handlu. To był niebezpieczny proces, który spowodował upadek miast. Dodatkowo, zachodnia część cesarstwa była regularnie najeżdżana i pustoszona przez ludy barbarzyńskie, w tym Germanów i Hunów. Nastąpił również stopniowy zanik niewolnictwa. Wydawałoby się, że to bardzo pozytywny aspekt rozwoju społeczeństwa. Problem polegał na tym, że uwalniając ludzi z niewolnictwa zostawiano ich najczęściej z niczym. Tym samym od razu budowano kolejne podziały społeczne związane z statusem materialnym. Dotychczasowi panowie nadal pełni nadrzędne funkcje społeczne. Górowali nad resztą społeczeństwa posiadanym bogactwem, co nadal dawało im wyjątkową pozycję. Wszystko to nie sprzyjało utrzymaniu jedności wielkiego cesarstwa rzymskiego. Wymienione powyżej powody z pewnością nie są jedynymi. Te jednak są najczęściej wymieniane jak najważniejsze przyczyny. Z pewnością świat nadal nie wie o wszystkich czynnikach, które spowodowały zmierz potężnej rzymskiej cywilizacji. Wielu historyków wskazuje na fakt, że tak wielkie terytorialnie państwo w dłuższym okresie czasu nie miało racji bytu. Zbyt wiele ścierających się interesów, zbyt wiele różnorakich kultur w ramach jednego tworu państwowego, zbyt wiele granic do ochrony i potrzeba utrzymania rozrośniętej do granic możliwości biurokracji – to tylko nieliczne problemy, z jakimi tak duże twory jak cesarstwo rzymskie muszą się zmagać. Na dłuższą metę jest to naprawdę trudne do rozwiązania. Można zatem wysnuć wniosek, że upadek cesarstwa rzymskiego można było przewidzieć. Co jednak nie zmienia faktu, że wiele osób nadal fascynuje temat jego upadku jako symbolu doskonałej cywilizacji starożytnej. Temat ten porusza wyobraźnie niejednego pasjonata historii. Zapewne powstanie jeszcze wiele prac naukowych próbujących wyjaśnić jak tak potężne mocarstwo mogło być zarazem tak słabe, by zniknąć z mapy świata. Wielu liczy, że dokładne rozwiązanie tej zagadki historycznej przyczyni się uchronienia współczesnych państw od popełnienia tamtejszych błędów. Czy jednak całkowite zgłębienie tego tematu jest naprawdę możliwe? Teorie dotyczące upadku cesarstwa rzymskiego są w pewnej mierze związane z domysłami, od których trudno się uwolnić. Wynikają one bowiem często z braku wiarygodnych źródeł historycznych. Zatem być może pasjonaci historii nigdy poznają wszystkich przyczyn i czynników związanych z zmierzchem potężnej, rzymskiej cywilizacji.