Pod nazwą Tańczącego Kongresu przeszły do historii obrady, jakie trwały w Wiedniu pomiędzy wrześniem 1814 roku a czerwcem roku 1815. W zgromadzeniu tym uczestniczyły głowy państw wszystkich liczących się jako siły polityczne, szesnastu państw europejskich, które przetrwały zawieruchy francuskiej rewolucji i wojen napoleońskich. Celem odbywania długich narad było ustalenie, jak powinna wyglądać ponapoleońska Europa i na jakich zasadach wypada zbudować nowy ład. Mało poważne, potoczne określenie kongresu tłumaczyć można tym, że długie miesiące nie schodziły politykom na wyłącznie na dyskusjach, ale także wyprawianiu bali, godnych monarszego środowiska, które ostatnie wypadki rewolucyjne tak skutecznie próbowały obalić. Warto pamiętać, że Wiedeń gościł wówczas niemal 100 tysięcy osób, tworzących poszczególne reprezentacje dyplomatyczne.

Postanowienia kongresu

Jednym z najistotniejszych problemów, przed jakimi stanęli obradujący, było ustalenie wyglądu politycznej mapy centrum Europy. W wyniku swobodnych i radykalnych decyzji podejmowanych przez Napoleona, w 1806 roku przestało bowiem istnieć Święte Cesarstwo Rzymskie, będące od 962 roku trzonem Starego Kontynentu. Za jego reaktywacją opowiadała się część dyplomatów, w tym wysłannicy Wielkiej Brytanii, jednak ostateczną decyzją kongresu było przetworzenie napoleońskiego Związku Reńskiego w Związek Niemiecki. Miała być to kolejna konfederacja państw niemieckich, pozostających pod zwierzchnictwem cesarza Austrii, który do niedawna pełnił funkcję Cesarza Rzymskiego. Jednocześnie poszerzono władzę Prus, skupiając w ich ręku więcej ziem rdzennie polskich i niemieckich. Kongres zdecydował także położyć kres podziałowi politycznemu Belgii i Holandii, czyniąc z nich wspólne Królestwo Niderlandów. Na północy Szwecja wchłonęła Norwegię, największą zmianą na południu Europy było zaś ponowne powołanie do istnienia Państwa Kościelnego. Zalążkiem zjednoczenia Włoch było zaś połączenie Neapolu i Sycylii w Królestwo Obojga Sycylii. Potężna już Rosja urosła zaś jeszcze w siłę terytorialną, włączając pod swoje panowanie Finlandię i Mołdawię. Zyskiem Wielkiej Brytanii było zaś kontynuowanie polityki kolonialnej: Anglia otrzymała prawo do zwierzchnictwa nad Południową Afryką oraz wyspami Cejlon, Mauritius i Korfu. Francja, wielka przegrana okresu napoleońskiego, wróciła do granic z 1789 roku, a co więcej nałożono na nią obowiązek płacenia karnych kontrybucji. Ciekawostką jest z kolei fakt, że obrady kongresu wiedeńskiego stały się okazją do oficjalnego zniesienia prawa do handlu niewolnikami. Co więcej, to właśnie wówczas Szwajcaria została ogłoszona państwem neutralnym, której siły zbrojne mają od tamtej pory prawo służyć jedynie Papieżowi.

Konsekwencje dla Polaków

Dla pozbawionych niepodległego państwa Polaków, okres wojen napoleońskich był czasem rozbudzonych nadziei na odzyskanie suwerenności, uniezależnienia się od zaborców. Utworzone w 1807 roku przez Napoleona Księstwo Warszawskie wydawało się zachęcającym wstępem do lepszej przyszłości dla ludzi, których trzy rozbiory w 1795 roku ostatecznie pozbawiły faktycznej ojczyzny. Podejmowane przez Napoleona kampanie przyciągały polskich żołnierzy, którzy liczyli że pozostawanie po stronie zwycięskiego cesarza wyjdzie im na dobre i pomoże uzyskać polityczne gratyfikacje. Napoleon sam okazał się jednak wielkim przegranym, a wobec jego polskich stronników kongres wiedeński okazał się wręcz lekceważący. Car rosyjski, Aleksander I, pozował na dobroczyńcę Polaków, obdarzając ich złudzeniem suwerenności – tworząc z części ziem zaborczych Królestwo Polskie, pozostające w ścisłej unii z Rosją. W obszarze ziem zaboru pruskiego utworzono Wielkie Księstwo Poznańskie, zaś Kraków ze swym najbliższymi okolicami zostało ogłoszony Wolnym Miastem, maleńką wysepką w sercu przebudowanej przez mocarstwa Europy.

Święte Przymierze, czyli podsumowanie kongresu

Pod nazwą Świętego Przymierza przeszło do historii porozumienie polityczne, zawarte przez trzech zaborców Polski 26 września 1815 roku, w kilka miesięcy po zakończeniu obrad kongresu wiedeńskiego. Z czasem do uczestniczenia w sojuszu zostały zaproszone wszystkie pozostałe państwa europejskie. Idea paktu bazowała bowiem na odwołaniu się do wspólnego, chrześcijańskiego fundamentu, na jakim zbudowana została Europa, który usankcjonował władzę monarszą już w początkach średniowiecza. Powołując się na stworzoną doktrynę legitymizmu, Święte Przymierze miało stać na straży porządku politycznego, usankcjonowanego Boskim nadaniem władzy monarchom.